Tết “Gạ Ma O” thường tổ chức sau lễ cúng rừng “Gạ Ma Do”, năm nay sẽ rơi vào ngày 04/02 dương lịch. Trong những ngày này, mọi người thường không tham gia lao động sản xuất, chỉ ở nhà thờ cúng gia tiên, vui xuân quây quần đầm ấm bên con cháu. Sang ngày thứ hai, từ sáng sớm tại các thôn bản, mỗi gia đình chuẩn bị một một mâm cơm mang đến sân nhà thầy cúng hoặc trưởng thôn để làm Tết Thiếu nhi. Mâm cơm cúng của người Hà Nhì gồm các món dân giã, chủ yếu từ nông sản người dân tự nuôi trồng, tự chế biến như: Bí đỏ luộc, Các loại khoai: Khoai tây, khoai lang, khoai sọ tùy từng nhà, thịt gà, lạp sườn, thịt gác bếp, lạc rang, đỗ tương, trứng rán, xôi nếp, rượu trắng và không thể thiếu hoa. Số lượng món ăn mỗi gia đình chuẩn bị sẽ là số chẵn, và phải ít hơn số lượng món trong mâm cỗ của thầy cúng hoặc trưởng thôn. Các mâm cơm được xếp hàng thành 2 dãy song song ngoài sân, phía đầu sân là mâm cơm chính của trưởng dòng họ hoặc của thầy cúng. Ngay cạnh mâm cơm chính là mâm cơm thờ trong ngày Tết được bày dưới đất với đủ các món từ các nhà, được trang trí hoa đào, hoa rừng, các ống tre đựng bia, rượu tượng trưng có cắm các vòi hút rượu.

Thầy cúng dâng lễ cầu cho một năm tròn đầy, ấm no, bình an đến mọi nhà

Theo phong tục, chỉ những đàn ông có vợ (trong gia đình không có người chết trong vòng 3 năm) mới được tham gia phần lễ cúng này. Thầy cúng và đại diện các gia đình, thường là những nhà có tin vui như mới thành thân hoặc mới sinh con sẽ làm lễ trước mâm thờ, cầu cho trẻ con trong thôn bản luôn khỏe mạnh, xua tan bệnh tật, học hành tiến bộ. Sau đó, những người đàn ông ngồi tại mâm cỗ của gia đình mình cùng nhau uống rượu chúc phúc cho nhau những điều tốt lành cho năm mới.

Đàn ông đại diện các nhà quây quần bên mâm cỗ chúc phúc những điều

tốt lành cho năm mới

Phụ nữ và trẻ em sẽ thưởng thức những mâm cỗ trong nhà, được đặt ngay cạnh bếp lửa, nơi vốn mang nhiều ý nghĩa tín ngưỡng và rất quan trọng trong đời sống của người Hà Nhì. Các con, các cháu sẽ lần lượt đến “chào” mâm, cảm ơn các bà, các mẹ đã sinh thành và nuôi dưỡng.

Phụ nữ người Hà Nhì bên mâm cỗ “giữ lửa” của gia đình

Không khí của Tết Thiếu nhi chẳng đợi ai, nó thể hiện rõ nét ở niềm háo hức hân hoan trong đôi mắt trong veo của con trẻ. Khoác trên người những bộ quần áo truyền thống mới may, cổ đeo vòng bạc kêu leng keng, tay cầm thật chắc những giỏ trứng nhỏ xinh được bố mẹ tặng, chúng chạy tung tăng trên đôi chân trần dính đầy đất đỏ, nô nức đùa vui bên nhau trong ngày lễ thật đặc biệt của riêng mình.

Niềm vui con trẻ trong ngày tết thiếu nhi

Tết Gạ Ma O nói chung và Tết Thiếu nhi nói riêng của người Hà Nhì mang ý nghĩa giáo dục sâu sắc, không những là dịp gìn giữ bản sắc văn hoá của dân tộc, còn thể hiện sự gắn kết của cộng đồng, với ước nguyện của bà con có cuộc sống no ấm, an lành, hạnh phúc và con cháu luôn mạnh khoẻ, ngoan ngoãn.

Bích Ngọc