Nhắc đến văn hóa ẩm thực Bắc Hà, cốm là một nét gì đó rất riêng, rất đặc trưng mà chỉ nơi này mới có được hạt cốm to, xanh, vị ngọt dẻo không nơi nào sánh được. Chẳng thế mà biết bao người chỉ ăn một lần mà nhớ mãi hương vị ấy không quên.

Hạt cốm to, xanh, vị ngọt dẻo không nơi nào sánh được

Cốm có hai mùa, khởi đầu là tháng tư âm lịch với mùa cốm chiêm, và từ tháng bảy đến cuối tháng chín âm lịch (có khi tới đầu tháng mười âm lịch) là mùa cốm chính. Nhưng Bắc Hà thì chỉ có một mùa cốm bởi vùng đất nơi đây chỉ cấy một mùa khi bắt đầu có những cơn mưa mùa hạ về. Bởi thế khi tiết trời mát dịu của mùa thu về cũng là thời điểm mùa cốm bắt đầu. Cốm Bắc Hà khác hẳn cốm vùng khác bởi những hạt cốm được làm từ giống lúa nếp địa phương. Bởi thế hạt cốm cũng mềm, dịu dàng và có vị ngọt tinh khiết của núi rừng.

Cánh đồng lúa nếp Bắc Hà

Cốm ở Bắc Hà thường được làm theo phương pháp truyền thống nên hạt cốm dẻo, màu xanh tự nhiên và đặc biệt là có hương thơm độc đáo. Theo bà con người Tày ở Bắc Hà, để làm được một mẻ cốm phải trải qua rất nhiều công đoạn, song việc đầu tiên là chọn lúa làm cốm có vai trò quan trọng. Thông thường, lúa làm cốm thường là nếp nương, bởi loại lúa này hạt tròn, mẩy, lại giữ lâu được chất ngọt của hạt nếp, mùi thơm và độ dẻo của hạt lúa. Dù lúa nếp được cấy dưới ruộng nước hay gieo trên nương rẫy thì khi ngắt lúa về làm cốm, hạt lúa nếp phải còn chút sữa ở đầu hạt, vỏ hơi lam vàng một chút và hạt chưa chín hết, như vậy mới làm được hạt cốm vừa dẻo vừa thơm.

Lúa được gặt về làm cốm

Sau đó cốm được cho vào nồi rang. Cốm rang xong phải mang giã ngay, không được để nguội. Trong quá trình giã không được mạnh tay quá cốm sẽ nát. Khi giã phải luôn tay đảo cốm từ trên xuống, dưới lên cho đều. Như vậy mới có được những hạt cốm thơm ngon, xanh mướt. Từ những hạt cốm xanh thơm dẻo, qua bàn tay của những người dân chân chất đã tạo nên món cốm quê làm đắm say lòng người.

Công đoạn làm cốm của người dân địa phương

Du khách trải nghiệm làm cốm

Hạt cốm dẻo, và thơm ngon của thôn Na Lo xã Tà Chải huyện Bắc Hà lại là đặc thù của vùng cao Lào Cai.

Hiện nay, tại khu vực trung tâm huyện, sản phẩm cốm truyền thống của đồng bào dân tộc Tày Bắc Hà ngày nào cũng được bày bán. Song tập trung nhiều nhất là vào dịp cuối tuần để phục vụ khách du lịch. Cùng với nhiều sản phẩm đặc trưng vùng cao, giờ đây cốm đã trở thành một mặt hàng được nhiều du khách lựa chọn khi đến du lịch tại địa phương.

Cốm trở thành sản phẩm được nhiều du khách lựa chọn khi đến du lịch Bắc Hà

Thưởng thức một gói cốm xanh, dẻo, ngon ngọt giữa miền sơn cước súng xính sắc mầu thổ cẩm thì chắc chẵn sẽ là một trải nghiệm đáng nhớ của du khách khi đến với vùng cao nguyên trắng Bắc Hà. Và du khách cũng đừng quên mang món đặc sản tao nhã này về làm quà cho bạn bè và người thân nhé.

Kim Anh