Người Dao cho rằng đàn ông được cấp sắc mới có pháp danh, có chức sắc để cúng bái, được tổ tiên công nhận là con cháu, là người am hiểu phong tục tập quán, khi chết mới được đưa ma về với tổ tiên. Nếu chưa được cấp sắc khi chết đi dù nhiều tuổi cũng chỉ coi như một đứa trẻ.

Đặc điểm chung của lễ cấp sắc của người Dao Lào Cai là có thời gian tổ chức tương đối giống nhau, đều diễn ra từ tháng 11-12 cho đến tháng 01, 02 năm sau. Về địa điểm tổ chức lễ cấp sắc của các ngành người Dao đều được tổ chức ở hai địa điểm là trong và ngoài nhà. Nếu bạn muốn khám phá nghi lễ huyền bí này thì hãy sắp xếp thời gian đến Lào Cai vào khoảng thời gian này.

Để lễ Cấp Sắc diễn ra thành công cần phải có sự chuẩn bị rất cẩn thận. Gia chủ phải chuẩn bị đầy đủ các điều kiện về nhà cửa, lễ vật cũng như tiền bạc và đặc biệt là phải tìm thầy cấp sắc.

Người được cấp sắc để trở thành người trưởng thành được cộng đồng kính nể, cũng phải hết sức nỗ lực tu nhân tích đức, giữ phẩm hạnh của người làm thầy. Trước khi bước vào chính lễ để tu thành chính quả, từ thầy và trò đều phải thực hiện quá trình kiêng kỵ rất khắt khe, ăn sâu vào tiềm thức. Cả thầy và trò phải kiêng kỵ nhiều điều: Giữ mình sạch sẽ trong vòng 30 ngày trước khi bước vào lễ chính chẳng hạn như kiêng ngủ với vợ, với nữ giới và nữ giới cũng phải kiêng kỵ như vậy;  Kiêng không được chặt cây, không được cầm đến khí giới vì sợ cầm dao sẽ chặt cây (đây được coi là việc tàn sát, làm hại); Kiêng không được hái rau, ngắt ngọn cỏ...; Kiêng không được cãi chửi nhau, nói xấu nhau... ; Kiêng không được đi tiểu, đại tiện ở hướng mặt trời mọc (tức hướng đông).

Lễ Cấp Sắc gồm có nhiều loại 3 đèn, 7 đèn, 12 đèn. Thời gian diễn ra dài ngày hay ngắn ngày phụ thuộc vào loại cấp sắc. Lễ cấp sắc diễn ra bao gồm nhiều nghi lễ nhỏ như: Thỉnh mời Ngọc Hoàng xuống dự đám; nghi lễ thả tranh ảnh thánh; Lễ cấm tiểu chay và đại chay; Lễ trình diện tổ tiên;  Lễ đón đón thầy để thầy đến thụ lễ, truyền phép, cấp giấy chứng nhận; Lễ phát lương còn gọi là lễ giao quân âm binh; Thầy làm phép để bảo vệ đám cấp sắc được thành công; Thầy dạy trò nam tập chạy rùa (còn gọi là múa rùa); Lễ cấp sắc 12 đèn; Lễ truyền phép cho học trò nam; Lễ truyền thụ phép cho học trò ở ngoài bãi; Lễ đốt lưỡi cày và 12 gạch để truyền pháp lực cho học trò….

Lễ cấp sắc của người Dao mang nhiều ý nghĩa quan trọng trong đời sống, hướng ý thức con người tới những suy nghĩ thiện lương, giáo dục đạo đức, nhân cách con người. Đặc biệt màu sắc huyền bí ẩn chứa trong từng hành động, nghi lễ và lễ vật. Trong lễ cấp sắc chúng ta có thể cảm nhận, cuộc sống của người Dao bên cạnh thế giới hiện thực còn có một thế giới siêu thực, có khả năng chi phối, ảnh hưởng đến cuộc sống trần gian. Để cảm nhẩn rõ nét hơn màu sắc huyền bí này, mời các bạn đến Lào Cai để cùng trải nghiệm và khám phá.

Một số hình ảnh đặc biệt trong lễ Cấp Sắc:

Phạm Tất Thành