Lễ hội Xuống đồng của người Tày là hội xuân, là hội để kết thúc một tháng vui chơi (tháng tết). Đồng thời mở đầu cho một năm mới lao động, một mùa vụ mới, đây còn là lễ cúng thần cai quản địa bàn (thần thổ địa) để cầu mong thần phù hộ cho ngô lúa tốt tươi, mùa màng phong đăng, chăn nuôi phát triển, xóm làng bình yên, mọi người khỏe mạnh. Vì vậy do một lý do nào đó mà không tổ chức được, thì năm đó mọi người mọi nhà làm ăn thấp thỏm và hễ có một sự cố nào đó của tự nhiên xảy ra như lũ lụt, sạt lở ruộng, nương, dịch bệnh...

 Người Tày quan niệm: trời là cao nhất, trời sinh ra tất cả lành, dữ, tốt, xấu; “tiên” cũng ở trên trời, nhưng “tiên” chủ yếu làm ra điều tốt lành. “Thần” là ở dưới trần gian, trực tiếp làm ra những điều lành, dữ, tốt, xấu. Do đó lễ cúng ‘thần” trong ngày lễ hội Xuống đồng cũng là cúng cả trời, cả tiên và thần để cầu mong sư che chở từ phía các đấng thần linh.

Địa điểm tổ chức trên cánh đồng trước làng. Mỗi làng đều có một cánh đồng tương đối rộng đủ đÓ tổ chức hội, cho nên hàng năm cánh đång đó được làng quản lý để tổ chức cho ngày vui của làng, chủ của cánh đồng đó không được để nước vào hoặc làm bất cứ một viẹc gì có thể cản trở đến tổ chức hội

 Thời gian tổ chức vào ngày Thìn tháng giêng (tháng tết); còn tổ chức vào ngày Thìn đầu tháng, giữa tháng hay cuối tháng là tuỳ thuộc vào những yếu tố kinh tế (có no đủ không), xã hội (có ổn định không)…và cả thiên thời địa lợi nhân hòa nữa. Người Tày thường tổ chức vào trung tuần hoặc cuối tháng, bởi vì hội này còn có ý nghĩa là kết thúc tết, nghĩa là sau Xuống đồng không còn ai vui chơi nữa, mọi người đều bắt tay vào một mùa vụ mới với mong muốn cuộc sống ngày càng ấm no, tốt đẹp hơn.

Lễ hội Xuống đồng là một loại hình sinh hoạt văn hóa cộng đồng mang tính chất tâm linh và huyền bí, thể hiện các loại hình diễn xướng dân gian từ nghệ thuật ngôn từ (bài cúng), nghệ thuật tạo hình (cắt dán, trang trí vòng nhật nguyệt), nghệ thuật biểu diễn dân gian, âm nhạc, và trình diễn các trò chơi dân gian (ném còn, kéo co, đi khà kheo, đánh quay...) gắn liền với đời sống tinh thần.

Nguyễn Đình Chiểu