Ghé thăm bản làng của người Hà Nhì, bạn sẽ cảm thấy vô cùng thích thú với ngôi nhà trình tường độc đáo. Không giống những ngôi nhà sàn thường thấy của đồng bào dân tộc vùng cao, những ngôi nhà trình tường đặc trưng của người Hà Nhì nằm ngay trên nền đất, tường được làm từ đất nện, dày 40 - 45 cm, cao 4 - 5m với hai vòng ngoài và trong, mái nhà dốc ngắn được lợp bằng cỏ gianh nhưng rất chắc chắn. Cấu trúc nhà này sẽ giúp người Hà Nhì giữ ấm vào mùa đông mà vẫn mát mẻ vào mùa hè. Nhìn từ trên cao xuống, những ngôi nhà của người Hà Nhì tựa như những cây nấm khổng lồ tuyệt đẹp mọc bên sươn núi, ẩn hiện trong sương.

Người Hà Nhì sống quần cư thành những chòm xóm nhỏ bên sườn núi hoặc hòa lẫn vào những khu ruộng bậc thang. Những buổi sớm, mây phủ lên mái nhà, tạo khung cảnh mờ ảo, huyền diệu. Nhìn từ xa chúng chúng như những cây nấm khổng lồ đang nhú dần lên mặt đất sau cơn mưa.

Bên cạnh vẻ đẹp độc đáo của ngôi nhà, bạn sẽ bị thu hút bởi trang phục truyền thống duyên dáng của người Hà Nhì. Nét đặc biệt nhất trên bộ nữ phục nằm ở mái tóc giả và chiếc khăn đội đầu, tóc giả được tết bằng len tạo thành một búi lớn có tác dụng giữ ấm cho đầu giữa thời tiết quanh năm khắc nghiệt. Trong quan niệm của người Hà Nhì đen, đầu tóc, y phục rất quan trọng, biểu thị nét đẹp gọn gàng của người phụ nữ, chăm chút cho mái tóc giả còn thể hiện đôi tay đảm đang khéo léo của người phụ nữ trong công việc, cũng như biểu thị sự khỏe mạnh, may mắn.

Hàng năm người Hà Nhì có rất nhiều lễ hội độc đáo, mùa xuân có nghi lễ cúng thần Rừng “Gạ Ma Do”, tạ thần nước,…mùa hè có lễ cầu mùa “Khô Già Già”,... Nếu có dịp ghé thăm Y Tý, bạn hãy thử khám phá làng người Hà Nhì để có thể hiểu hơn về nét văn hóa độc đáo của đồng nơi đây.

Nguyễn Thủy (ảnh: Trần Hậu, Mạnh Cường)