Măng đắng

Đầu tiên phải kể đến là món măng đắng. Không chỉ luộc chấm mẻ, măng đắng còn được người Nghĩa Đô dùng làm món nem cuốn rất đặc biệt, theo tiếng Tày có nghĩa là “mảy nhừng”. Người Tày thường dùng chảo mỡ để rán nem gà măng đắng. Để chế biến món “mảy nhừng”, lá bẹ măng chỉ bóc lớp bánh tẻ bên trong rồi chần qua nước sôi, sau đó mới gói hỗn hợp thịt gà băm nhuyễn bên trong, rồi rán trên bếp lửa. Thực ra chế biến món “mảy nhừng” không cầu kỳ, nhưng phải khéo léo lựa chọn nguyên liệu để đúng với món ăn truyền thống mà các cụ đã để lại. Ngày nay, món “mảy nhừng” được bà con biến tấu khi dùng nguyên liệu từ thịt lợn băm nhỏ, ít nhà còn dùng thịt gà để làm nem măng nữa...

Nem măng đắng

Nộm da trâu

Món thứ hai phải kể đến đó là món nộm da trâu. Người Tày ở Nghĩa Đô, khi mổ trâu, phần thịt để làm thịt sấy, còn phần da sẽ được sơ chế thành nhiều món ăn và bảo quản để sử dụng lâu dài. Da trâu vừa thô ráp, vừa cứng, dai, trước đây người ta hay dùng da trâu làm mặt trống hoặc trang trí một số đồ dùng hằng ngày, ít khi dùng làm các món ăn. Tuy nhiên, trải qua nhiều thế hệ, người Tày đã “biến” da trâu thành nhiều món ăn khác nhau, như da trâu hầm mềm, da trâu nấu canh mon, da trâu sấy khô… Khi ăn món da trâu sấy khô, người ta sẽ đốt cháy miếng da trên ngọn lửa, rồi dùng sống dao dần trên thớt cho xốp, dùng tay bẻ nhỏ cho vào bát nước gừng nóng ngâm cho miếng da mềm là dùng được.

Món nộm da trâu là vẫn được duy trì phổ biến trên các mâm cỗ. Đây là món ăn đặc sắc, không quá cầu kỳ nhưng được nhiều người biết đến. Chỉ cần một miếng da trâu luộc chín tới, một chiếc hoa chuối, một nắm rau thơm, ít gia vị mác khén, ớt, muối, mì chính, nước cốt chanh là có ngay món nộm da trâu.

Ảnh : Hoài Thu

Trám muối

Tiếp đến phải kể đến món trám muối. Đồng bào Tày dùng trám để chế biến các món ăn mang đậm bản sắc. Món trám muối chỉ có Nghĩa Đô mới làm được. Người ta lấy những quả trám già vàng ươm về trần qua nước nóng rồi cho vào ngâm với muối mặn, khoảng hai tuần, quả trám ngấm muối và chua dần thế là được món trám muối ăn rất thơm và đặc biệt. Ngoài ra đồng bào Tày Nghĩa Đô còn chế biến trám thành một món ăn mà hễ ai được thưởng thức một lần có thể nhớ mãi. Đó là món canh gà nấu quả trám. Đây là món ăn dễ chế biến và không cầu kỳ. Quả trám được hái về rửa sạch, thịt gà thái thành từng miếng vừa ăn. Sau đó phi gừng đã giã nhỏ cho dậy mùi và cho trám cùng thịt gà vào xào khoảng năm, bảy phút rồi đổ nước xăm xắp và hầm từ hai mươi lăm đến ba mươi phút là cả trám và thịt gà đều đã chín nhừ. Khi canh đã chín, ngoài việc cho gia vị thì thêm vào nồi canh một chút lá và củ kiệu tươi cùng mộc nhĩ đã ngâm nở, làm sạch.

Xôi cọ

Tiếp đến những món ngon của người Tày ở Nghĩa Đô -Bảo Yên là món xôi cọ. Hương vị xôi cọ có mùi nếp nương, mùi cây cỏ... của núi rừng nơi đây.

Những quả cọ nếp có hương vị béo ngậy hơn cọ tẻ được chọn làm nguyên liệu cho món xôi độc đáo của người Tày. Quả cọ được cho vào nước nóng, om chín theo kinh nghiệm dân gian rồi vớt ra để ráo nước.  Sau đó quả cọ nếp có thể được chà xát bỏ vỏ và bỏ hạt.  Phần thịt của quả cọ được trộn với xôi nấu từ gạo nếp nương. Món xôi cọ có màu sắc bắt mắt. Đặc biệt mùi vị của món xôi cọ thì bùi, thơm, ngậy rất đặc biệt…