Bắc Hà một vùng đất được thiên nhiên ưu ái ban tặng cho một nguồn tài nguyên với những dãy núi cao hùng vĩ, những thửa ruộng bậc thang uốn lượn, khí hậu quanh năm mát mẻ, con người hiền hòa, đôn hậu và chất phác. Bắc Hà còn gây  hiếu kỳ với  du khách bởi loại “lợn cắp nách”. Theo như tìm hiểu, tại các phiên chợ ở vùng cao, những chú lợn đen nhỏ được cho vào rọ đan bằng tre, mây hoặc cho vào gùi để dễ dàng di chuyển đến chợ bán. Và tên gọi lợn “ Cắp Nách” cũng bắt nguồn từ cách người dân địa phương mang lợn đi.

Lợn “cắp nách” là một giống lợn riêng của đồng bào vùng cao, việc nuôi chúng cũng khá đơn giản. Thông thường sau khi lợn con được sinh ra, chúng sẽ được thả rông ngoài vườn, không có chuồng trại, không người chăm sóc, mặc kệ nắng mưa, những con lợn phải tự kiếm thức ăn từ những cây củ dại ở ngoài vườn, rừng… thỉnh thoảng chúng mới được cho ăn những bắp ngô hay củ sắn. Do sớm phải thích nghi với môi trường sống và được nuôi theo phương pháp hoàn toàn tự nhiên nên thịt lợn cắp nách thường nhiều nạc, ít mỡ, thơm chứ không hôi như những giống lợn được nuôi bằng cám tăng trọng, chúng chạy nhảy nhiều nên thịt cũng rất săn chắc. Tuy nhỏ, mỗi con khoảng 15, 16 cân nhưng thịt lại vô cùng thơm ngon.

Lợn cáp nách được nuôi thả rông trong vườn

Lợn “cắp nách” sau khi mua về sẽ được cạo lông sạch sẽ và mổ theo kiểu mổ moi. Để làm sạch được da lợn thì phải dùng chanh để tẩy hết lớp đất bụi bám ở lông, rồi mới rửa lại, để khô, xoa nước hàng và thui bằng rơm hoặc bã mía. Khi thui cũng phải thui đều lửa đến khi lợn ngả màu vàng ruộm thì chà sạch thêm một lần nữa bằng chanh. Cuối cùng mới lọc thịt ra để chế biến thành nhiều món ăn.

Có thể xẻ thịt làm nhiều món khác nhau như thịt ba chỉ, thịt mông dùng để hấp, thịt từ vai trở lên dùng làm món nướng, thịt thủ, nầm bụng để nấu giả cầy, xương lọc rồi thì ninh làm nồi canh, lòng dồi, thịt bụng còn lẫn cả xương sườn sẽ được hấp cách thủy và chấm với lá nhội giã nhỏ trộn hạt mắc khén hoặc hạt dổi, ớt xanh. Ngon nhất phải kể đến món lợn cắp nách nguyên con quay trên than hồng, xé miếng thịt lợn nóng hổi nghi ngút khói, lớp bì giòn tan quyện cùng phần thịt nạc mềm ngọt ăn vô cùng "đã".

Các món ngon được chế biến từ lợn cắp nách

Để có được món lợn cắp nách hoàn hảo không thể thiếu lá nhội và hạt dổi hoặc hạt xẻn. Những thứ gia vị độc đáo này được trộn lẫn cùng muối, ớt xanh tạo nên một thức chấm độc nhất vô nhị, những miếng thịt ba chỉ hấp hay những khúc lòng mà thiếu đi gia vị này coi như mất đi một phần hương vị.

Du lịch Bắc Hà, du khách còn có cơ hội thưởng thức những món ăn hấp dẫn, mang đậm hương vị núi rừng Tây Bắc khác như: Gà bản, lạp sườn, thịt treo gác bếp, nấm hương rừng, rau cải mèo,…và không thể không kể đến món thịt lợn cắp nách, món ăn mà các du khách đều muốn nếm thử khi đến nơi đây.

                                                                                          Thanh Nhàn.