Phát huy những lợi thế về điều kiện tự nhiên và nhân văn riêng có, trong những năm gần đây du lịch Sa Pa đã và đang có những bước phát triển vượt bậc cả về chất và lượng với tốc độ tăng trưởng đạt 23,4%. Riêng năm 2018, Sa Pa đón 2,7 triệu lượt khách với tổng doanh thu du lịch và dịch vụ đạt 5.507 tỷ đồng; cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ du lịch của Sa Pa đang dần được hoàn thiện; các dịch vụ du lịch ngày càng phong phú…Tính đến thời điểm tháng 5/2019, Sa Pa có 677 cơ sở lưu trú (gồm cả khách sạn và homestay) với gần 9000 phòng; 23 đơn vị kinh doanh lữ hành; 290 cơ sở kinh doanh ăn uống và giải khát cùng với trên 1000 điểm bán hàng phục vụ du khách.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, trong những năm qua du lịch Sa Pa còn bộc lộ một số hạn chế và thách thức như: Sự quá tải của đô thị Sa Pa gây nên tình trạng quá tải, tạo áp lực lên cơ sở hạ tầng, làm mất cân bằng sinh thái, cảnh quan bị xâm hại, suy thoái; sự thay đổi về thị trường khách từ khi đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai khai thông; quá trình đô thị hóa nhanh làm cho bản sắc văn hóa bị mai một, nguy cơ ô nhiễm môi trường cao; Cơ sở vật chất chuyên ngành về du lịch và sản phẩm du lịch chưa đáp ứng được nhu cầu của du khách; Nguồn nhân lực du lịch còn thiếu và yếu, tính chuyên nghiệp chưa cao; Du lịch cộng đồng phát triển mang tính tự phát, người dân tộc thiểu số ít được hưởng lợi trực tiếp từ hoạt động du lịch; Nhiều dự án lớn đang được triển khai sẽ tạo ra những cơ hội, bước đột phá mới cho du lịch Sa Pa xong cũng mang lại những thách thức lớn đối với Sa Pa như công tác giải phóng mặt bằng phức tạp, sự bùng nổ về lượng khách gây khó khăn cho công tác quản lý.

 Để phát triển Sa Pa thành Khu du lịch quốc gia mang tầm cỡ quốc tế đòi hỏi phải có những giải pháp tổng thể, đồng bộ với sự phối hợp chặt chẽ của các bên liên quan nhằm khắc phục những bất cập hiện có. Phát triển du lịch Sa Pa phải được thực hiện trên nguyên tắc phát triển đi đôi với bảo tồn bản sắc văn hóa các dân tộc thiểu số; phát huy tối đa lợi thế về điều kiện tự nhiên (khí hậu, cảnh quan); bảo đảm an ninh, quốc phòng, ứng phó với biến đổi khí hậu; phòng, chống thiên tai và bảo vệ môi trường; Phát triển du lịch Sa Pa phải hướng tới sự bền vững, chuyên nghiệp và trên cơ sở đầu tư có trọng tâm, trọng điểm nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ, khẳng định thương hiệu du lịch cho Sa Pa; Đẩy mạnh xã hội hóa, chú trọng liên kết với các khu du lịch khác để tạo tuyến du lịch liên hoàn, làm đa dạng sản phẩm du lịch. Cụ thể:

   Thứ nhất, đối với công tác quy hoạch và quản lý quy hoạch: Cần quản lý việc đầu tư xây dựng các dự án du lịch trong vùng lõi của đô thị Sa Pa nhằm bảo tồn không gian tổng thể của khu du lịch; Chỉnh trang các công trình mới, nhằm tạo sự hài hòa về màu sắc, vật liệu, các mặt đứng và mái công trình để làm giảm nhẹ sự lộn xộn chắp vá trong các khu phố; Các công trình xây dựng mới có thiết kế mở, thông thoáng phải đảm bảo tuân thủ theo Quy chế đô thị Sa Pa, phù hợp với điều kiện khí hậu địa phương và phù hợp với mục tiêu bảo vệ môi trường, tiết kiệm và hạn chế sử dụng năng lượng điện.

   Bảo tồn các khu vực có góc nhìn đẹp (góc nhìn tới đèo Ô Quý Hồ, ruộng bậc thang Tả Van, suối Hồ, núi Hàm Rồng…), đặc biệt góc nhìn tới thung lũng Mường Hoa, dãy Hoàng Liên Sơn; Kiểm soát chặt chẽ chiều cao xây dựng công trình phù hợp với quy chế quản lý đô thị và cảnh quan xung quanh. Chiều cao công trình thấp dần về phía núi; Chỉnh trang, cải tạo mặt đứng, nâng cấp tiện ích đô thị các tuyến phố kết hợp hoạt động du lịch: Hạ ngầm đường cấp điện, lựa chọn mẫu thiết bị chiếu sáng đồng bộ, phù hợp cảnh quan; Cải tạo mặt tiền các dãy phố trong khu vực theo hướng đồng nhất về màu sắc, hình thức kiến trúc; Tăng cường diện tích cây xanh, vườn hoa tại khu vực quảng trường và trên các công trình dọc tuyến phố.

   Hạn chế tối đa việc chặt phá rừng, san gạt mặt bằng để xây dựng các công trình có quy mô lớn, ảnh hưởng đến cảnh quan và môi trường tự nhiên. Nâng cao ý thức của người dân về ý nghĩa của việc bảo tồn và phát triển tài nguyên du lịch văn hoá thông qua các chương trình giáo dục môi trường, tìm hiểu về cuội nguồn và các tuyên truyền mang tính xã hội sâu rộng tại Khu du lịch quốc gia Sa Pa. Khuyến khích cộng đồng địa phương tham gia vào công tác bảo tồn di sản, các điểm di tích lịch sử văn hoá.

Để du lịch Sa Pa phát triển tương xứng với tiềm năng và xứng tầm là một khu du lịch quốc gia mang tầm cỡ quốc tế, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1845/QĐ-TTg ngày 26 tháng 9 năm 2016 về việc phê duyệt Quy hoạch tổng thể phát triển Khu du lịch quốc gia Sa Pa, tỉnh Lào Cai đến năm 2030 trong đó xác định các không gian phát triển du lịch và định hướng phát triển các loại hình du lịch và dịch vụ tương ứng trên cơ sở thế mạnh tài nguyên của các phân khu du lịch trong Khu du lịch quốc gia Sa Pa. Việc triển khai các hoạt động đầu tư, phát triển du lịch tại Khu du lịch quốc gia Sa Pa cần được tuân thủ theo Quy hoạch đã được phê duyệt đồng thời phải có Quy chế và xác định cơ quan quản lý và giám sát thực hiện quy hoạch. 

   Thứ hai, đối với việc huy động và bố trí nguồn lực đầu tư cho Sa Pa: Cần tạo mọi điều kiện thuận lợi và đơn giản hóa các thủ tục hành chính để thu hút các nhà đầu tư trong và ngoài nước đến với Khu du lịch quốc gia Sa Pa. Trên cơ sở quy hoạch tổng thể phát triển Khu du lịch quốc gia Sa Pa đã được Thủ tướng chính phủ phê duyệt, cần xây dựng các dự án nâng cấp, đầu tư và kêu gọi đầu tư cho du lịch Sa Pa đặc biệt ưu tiên cho các dự án hạ tầng giao thông, điện, nước và hệ thống xử lý nước thải, rác thải trên địa bàn. Có những cơ chế chính sách nhằm đảm bảo sự công bằng và điều hòa lợi ích trong quá trình đầu tư khai thác kinh doanh giữa các chủ đầu tư, các nhà đầu tư và cộng đồng dân cư địa phương. Đặc biệt, cần nghiên cứu, lồng ghép các chương trình mục tiêu quốc gia, các dự án của các ngành khác có liên quan với phát triển du lịch tại Sa Pa để giảm bớt những khó khăn về vốn của địa phương.

   Thứ 3, đối với chính sách bảo tồn văn hóa và phát triển cộng đồng: Nhà nước cần dành nguồn ngân sách cho việc thực hiện các dự án bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa các dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện. Đối với các thôn bản có tiềm năng phát triển thành các điểm du lịch cộng đồng cần bố trí nguồn lực hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng để bà con các dân tộc thiểu số có cơ hội tham gia vào chuỗi cung ứng du lịch và dịch vụ, tạo việc làm và thu nhập bền vững từ du lịch như: kinh doanh homestay, phát triển nghề truyền thống, đầu tư cho các đội văn nghệ, tổ chức các lễ hội truyền thống tạo sự kiện thu hút khách du lịch, đầu tư hệ thống xử lý chất thải và rác thải, tái tạo cảnh quan, đào tạo kỹ năng phục vụ du lịch tại cộng đồng...

Các mô hình du lịch cộng đồng phải bảo đảm hài hòa lợi ích giữa doanh nghiệp và người dân, phải đặt lợi ích của người dân lên hàng đầu; Cần có quy định cụ thể về tiêu chí điểm nghỉ homestay để tránh những loại hình dịch vụ không đúng với thuần phong và bản sắc văn hóa các dân tộc; khuyến khích đào tạo và sử dụng nguồn nhân lực địa phương phục vụ hoạt động phát triển du lịch và hỗ trợ vốn để bà con các dân tộc thiểu số đầu tư phát triển các dịch vụ phục vụ du lịch...

Cần có phương án quản lý vệ sinh chung tại các khu, điểm du lịch và các điểm ngắm cảnh tại Khu du lịch quốc gia Sa Pa. Xây dựng các điểm bán hàng cho cộng đồng dân cư, hạn chế bán hàng rong, đeo bám khách du lịch tạo môi trường du lịch lành mạnh tại Khu du lịch quốc gia Sa Pa; Xây dựng Quy chế ứng xử đối với khách du lịch tại khu du lịch Sa Pa...

Thứ 4, đối với vấn đề thị trường và sản phẩm: Sản phẩm du lịch Sa Pa khá phong phú, đa dạng tuy nhiên hầu hết những sản phẩm du lịch hiện nay đều đã được hình thành từ nhiều năm trước trên cơ sở khai thác các giá trị sẵn có về tài nguyên. Để sản phẩm du lịch Sa Pa có được sức hấp dẫn và phù hợp với thị hiếu khách du lịch, cần nghiên cứu, tìm hiểu thị trường, nắm bắt đặc điểm, nhu cầu của từng đối tượng khách để xây dựng các sản phẩm du lịch phù hợp.

Trên cơ sở những sản phẩm du lịch đã được nghiên cứu và xác định là những sản phẩm du lịch chính của khu du lịch quốc gia Sa Pa như: Sản phẩm du lịch chinh phục đỉnh cao (Fansipan và Ngũ Chỉ Sơn); du lịch hoa; trải nghiệm đi bộ, trekking thăm quan các tuyến du lịch cộng đồng có sử dụng các dịch vụ du lịch của cộng đồng tại các homestay Sa Pa; trải nghiệm tắm thuốc dân tộc; tham quan các làng nghề; ngắm ruộng bậc thang mùa lúa chín... cần xây dựng các dự án đầu tư và kêu gọi đầu tư nhằm đẩy mạnh công tác xã hội hóa, tăng cường sự tham gia của khối tư nhân trong việc khai thác phát triển các sản phẩm du lịch thế mạnh của Sa Pa ...

   Thứ 5, đối với phát triển nguồn nhân lực: Để xây dựng Sa Pa thành khu du lịch quốc gia mang tầm cỡ quốc tế, một trong những đòi hỏi phải nâng cao chất lượng đội ngũ nhân lực nhân lực cả trong khối nhà nước, tư nhân và cộng đồng. Cần có chính sách thu hút nguồn nhân lực chất lương cao về công tác tại địa phương nhằm nâng cao năng lực tham mưu và triển khai các nhiệm vụ trong lĩnh vực du lịch; tổ chức các chương trình đào tạo bồi dưỡng nghiệp vụ đối với đội ngũ nhân lực hiện có; Tổ chức rà soát chất lượng nguồn nhân lực trong khối dịch vụ, đánh giá nhu cầu nhân lực đến năm 2020 qua đó xây dựng kế hoạch đào tạo phù hợp theo hướng tập trung vào đội ngũ quản lý lao động bậc cao; ứng dụng đào tạo và cấp chứng chỉ nghề theo tiêu chuẩn VTOS (Tiêu chuẩn kỹ năng nghề du lịch Việt Nam) tại Sa Pa; Cần có chính sách cụ thể khuyến khích và hỗ trợ đào tạo đối với nguồn nhân lực địa phương; Xây dựng hệ thống đào tạo kết hợp hài hòa giữa đào tạo nâng cao nhận thức và kỹ năng của người dân về đào tạo kỹ năng nghề và đào tạo quản lý, phát triển du lịch; Hình thành được mạng lưới trung gian kết nối giữa đơn vị đào tạo, đơn vị sử dụng lao động và người lao động đảm bảo tạo việc làm cho người lao động.

Thứ 6, đối với công tác xúc tiến, quảng bá du lịch: Cần xây dựng bộ nhận diện thương  hiệu về du lịch Sa Pa; Tổ chức các hoạt động xúc tiến, quảng bá du lịch tại các thị trường tiềm năng và các trung tâm phân phối khách khu vực châu Á; Tổ chức các đoàn tham quan, học tập kinh nghiệm tại các địa phương và quốc gia có đặc điểm tương đồng về tài nguyên du lịch; Tăng cường công tác xúc tiến quảng bá du lịch Sa Pa trên App và các trang mạng xã hội; Tăng cường hợp tác, liên kết trong nước, quốc tế trong xúc tiến và quảng bá du lịch; Sản xuất các ấn phẩm, vật phẩm phục vụ xúc tiến du lịch bằng nhiều hình thức, chất liệu và ngôn ngữ khác nhau.

Sa Pa là điểm đến du lịch nổi tiếng, có thương hiệu đối với du khách trong và ngoài nước, là một trong những điểm đến nổi bật nhất của du lịch Việt Nam, được bình chọn là 1/10 điểm du lịch hấp dẫn nhất Đông Nam Á, 1 trong 50 địa danh đẹp nhất Châu Á và là 1 trong 47 địa điểm có tiềm năng trở thành khu du lịch quốc gia và 1 trong 12 đô thị du lịch của Việt Nam đã được xác định trong Chiến lược và Quy hoạch phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030.

            Để Khu du lịch quốc gia Sa Pa phát triển mang tầm quốc tế, Sa Pa đề nghị Chính phủ và các bộ ngành Trung ương; Tỉnh ủy, HĐND - UBND tỉnh và sự các Sở, ngành của tỉnh Lào Cai, quan tâm, chỉ đạo và ưu tiên nguồn lực đầu tư cho Khu du lịch quốc gia Sa Pa; mời gọi các doanh nghiệp, các nhà đầu tư đến với Sa Pa để phát triển các dịch vụ vụ du lịch bản sắc, chuyên nghiệp và chất lượng. Tin tưởng rằng, với sự quan tâm của Trung ương, của Tỉnh và sự vào cuộc của khối doanh nghiệp, Sa Pa sẽ sớm phát triển xứng đáng là Khu du lịch quốc gia vào năm 2020 và trở thành Khu du lịch quốc gia mang tầm cỡ quốc tế vào giai đoạn kế tiếp.

Lê Mạnh Hảo

                        Phó Chủ tịch UBND huyện Sa Pa