Ở Y Tý chưa có nhà hàng phục vụ các món ăn chuyên của người Hà Nhì. Tuy nhiên có nhiều gia đình kinh doanh homestay. Nếu bạn ở homestay của người Hà Nhì thì bạn sẽ có cơ hội thưởng thức những món độc đáo của họ.

Người Hà Nhì có những món ăn thường ngày rất đơn giản như rau luộc, thịt lợn, thịt gà luộc…. Nhưng cũng có những món ăn rất độc đáo, chế biến cầu kì trong những dịp lễ tết hay nhà có khách.

Đầu tiên phải kể đến món xôi. Ngày thường họ ăn xôi tím nhưng vào dịp lễ họ làm xôi vàng. Đây là thứ lễ vật không thể thiếu trong các nghi lễ cúng của người Hà Nhì. Màu vàng là màu của mặt trời, tượng trưng cho sự trường tồn, sức sống mãnh liệt vì thế xôi vàng đem dâng cúng thần linh, tổ tiên còn thể hiện lòng thành kính của con cháu và sự vĩnh hằng của bề trên.

Trong những dịp quan trọng không thể thiếu những món ăn như: Thịt lợn nướng, thịt trâu nướng, canh gà, thịt chó nấu rau cải, canh măng chua nấu thịt gà, canh dọc mùng nấu với lạc ….. Thịt chó nấu rau cải là món ăn không thể thiếu trong dịp cúng ‘‘Ga tu tu’’ vào dịp đầu năm mới của người Hà Nhì. Thịt chó sau khi thui vàng, thái miếng vừa ăn sau đó xào với mỡ già cho săn thịt lại, nêm muối, gừng cho vừa. Lửa cho cháy to để thịt không ra nước, sau đó đổ thêm nước vào ninh. Lúc gần ăn thì thả rau cải mèo đã rửa sạch, cho thêm mì chính thì bắc ra. Do thịt chó và cải mèo có tính hàn nên họ cho gừng để tăng tính nóng và tăng mùi vị cho món ăn. Với món canh măng chua nấu thịt gà thỉnh thoảng chế biến khi có khách, hoặc làm nhà đổi công nhau, hoặc khi mùa vụ thu hoạch làm việc mệt mỏi có bát canh măng chua thì ăn cơm ngon hơn.

Vì  sống ở vùng núi, mùa đông kéo dài, thậm chí có băng tuyết nên trong các món ăn bao giờ họ cũng chú trọng yếu tố “nóng” bằng cách thêm vào các gia vị có tính cay như ớt, gừng. Đặc biệt la những món xào, rang như: thịt rang ớt, xương gà rang ớt gừng, thịt trâu xào gừng ớt, dưa chuột xào lạc, mộc nhĩ xào gừng, thịt trâu xào nấm hương, cà đắng xào gừng.

Về đồ uống, người Hà Nhì nổi tiếng với bia Hà Nhì. Thực tế người Hà Nhì nấu nhiều loại rượu khác như rượu ngô, rượu thóc, rượu gạo….Nhưng du khách thường biết đến bia Hà Nhì hơn cả bởi đây là thứ đồ uống hay dùng để đón khách quý hay các dịp lễ tết quan trọng. Công thức để làm ra bia Hà Nhì đặc sản thơm ngon, ngọt dịu này ngoài gạo nếp ngon, men lá truyền thống phải kể đến nguồn nước mạch trong mát chảy từ núi ra. Không cần chưng cất chỉ cần sự khéo léo, tỷ mỉ và một chút kỹ thuật nhỏ ủ cơm nếp với men lá rừng đã tạo ra một sản phẩm mang thương hiệu của vùng đất đại ngàn Y Tý.

Còn rất nhiều món ăn độc đáo của người Hà Nhì mà chúng tôi muốn giới thiệu đến du khách nhưng khuôn khổ bài viết có hạn. Và để cảm nhận hương vị của từng món ăn mời các bạn đến với Y Tý. Và hãy chọn nghỉ tại homestay của người Hà Nhì để có thể chứng kiến được toàn bộ quy trình chế biến món ăn độc và lạ này nhé. 

Phan Phượng  (ảnh: Hoàng Kiều)